Filosofie

In deze cursus van 5 lessen gaan we in op een specifiek menselijke activiteit, namelijk samenleven. Ofschoon samenleven niet iets specifieks voor mensen alleen is, is de menselijke wijze van samenleven wel degelijk verschillend van de wijze waarop andere dieren met elkaar leven.
De vraag wat een samenleving menselijk maakt bevat twee mogelijke invalshoeken. Enerzijds gaat het om een beschrijving waarin het 'menselijke karakter' van onze samenleving bestaat. Anderzijds spreekt daaruit de behoefte een norm te stellen hoe een samenleving georganiseerd zou moeten zijn om met recht 'menselijk' genoemd te kunnen worden. Zo'n norm geeft je een maatstaf in handen waarmee het functioneren van een samenleving aan de kaak kan worden gesteld. Een samenhangende vraag hierbij is of het streven naar een ideale samenleving uiteindelijk niets anders is dan een utopie, een illusie.
Politiek kan in ruime zin van het woord worden omschreven als: tactisch en doelbewust handelen om een ideale samenleving tot stand te brengen.

Binnen de filosofie hebben over de vraag "Wat is rechtvaardigheid?" vanaf de Griekse oudheid tot en met heden hevige discussies gewoed. Alle grote filosofen hebben zich met deze vraag beziggehouden en desondanks bestaat er nog steeds geen algemeen aanvaarde definitie van 'rechtvaardigheid'. Er bestaat wel een verregaande overeenstemming dat het begrip in een subjectieve en in een objectieve betekenis is te gebruiken. Als subjectief begrip staat 'rechtvaardigheid' voor een deugd of een karaktereigenschap; als objectief begrip staat zij voor een maatschappelijke ordening die het louter individuele overstijgt.
In deze cursus zullen we allereerst antwoorden zoeken op de volgende drie vragen:

Wat wordt over het algemeen onder rechtvaardigheid verstaan?Welke bijzondere vormen van rechtvaardigheid zijn er? Hoe verhoudt rechtvaardigheid zich met begrippen als 'medemenselijkheid', (persoonlijke) 'verantwoordelijkheid', 'vrijheid' en 'gelijkheid'?